Verbeteringen banenafspraak aangekondigd

Jurgen Nobel, staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, stelde onlangs een brief op met verbeteringen voor de banenafspraak. Maar wat is de banenafspraak, op wie is de afspraak gericht, welke verbeteringen zijn aangekondigd en wat heeft het te maken met het SIF? In dit artikel lees je er alles over.

Wat is de banenafspraak en welk doel streeft het na?

De banenafspraak kwam in 2013 tot stand uit het sociaal akkoord tussen het kabinet en sociale partners om meer werkgelegenheid te creëren voor mensen met een arbeidsbeperking. In 2015 werd de afspraak wettelijk verankerd, met als doel de creatie van 125.000 extra banen voor 1 januari 2026.

Op wie richt de banenafspraak zich?

De banen uit de banenafspraak zijn voor mensen die niet zelfstandig het minimumloon per maand kunnen verdienen, doordat ze minder snel of minder uren kunnen werken vanwege ziekte of een beperking. De voorwaarden voor een indicatie banenafspraak staan op de website van het UWV.

Het Sociaal Innovatiefonds (SIF) is een middel van de overheid om werkgevers te ondersteunen bij het doen van investeringen om groepen mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt duurzaam aan te nemen. In de eerste pilotfase van het SIF lag de focus uitsluitend op mensen uit de doelgroep banenafspraak. In de tweede pilotfase is deze doelgroep uitgebreid met statushouders en andere mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.

Hoe staat het ervoor met de banenafspraak?

In 2015 werd als doel gesteld om voor 1 januari 2026 125.000 extra banen te creëren. Tot en met het eerste kwartaal van 2025 zij volgens het UWV 88.988 extra banen gerealiseerd. Hierdoor zijn nu 142.580 van de 277.157 mensen uit de doelgroep aan het werk. Maar Nobel geeft in zijn brief aan dat de groei de laatste jaren stagneert en er verschillende uitdagingen zijn geïdentificeerd. Daarom wordt de doelgroep verbreed en komt hij met een aantal voorstellen om de banenafspraak te verbeteren. Deze worden in nauwe samenwerking met sociale partners, het UWV, gemeenten en ervaringsdeskundigen verder vormgegeven.

Welke verbeteringen zijn aangekondigd?

In april 2025 heeft de eerste kamer ingestemd met de Wet vereenvoudiging banenafspraak. Deze wet gaat in op 1 januari 2026 en verandert het volgende:

• Eén gezamenlijke doelstelling: het onderscheid tussen werkgevers en overheid wordt opgeheven voor de doelstelling van 125.000 banen.
• Structureel loonkostenvoordeel (LKV): werkgevers kunnen voor elke werknemer uit de doelgroep banenafspraak structureel LKV krijgen, zolang de werknemer in dienst blijft. Ook hoeft er geen doelgroepverklaring meer aangevraagd te worden.
• Nieuwe quotumregeling: deze bestaat uit twee onderdelen:
  • Inclusiviteitsopslag: een opslag op de Arbeidsongeschiktheidsfonds (Aof) premie.
  • Bonus: verhoging van het loonkostenvoordeel, naar rato van het aantal uur dat iemand werkt.
  • De opslag en bonus bedragen gemiddeld €5.000 per baan.
•  Uitbreiding doelgroep: de doelgroep banenafspraak wordt uitgebreid met:
  • Mensen met een Wajong-uitkering die duurzaam geen arbeidsvermogen hebben en werken bij een reguliere werkgever.
  • Mensen met een IVA-uitkering die werken met loondispensatie.
  • Het toevoegen van deze twee groepen leidt naar schatting tot zo’n 15.000 extra mensen in de doelgroep banenafspraak.

Waar wordt verder aan gewerkt?

De staatssecretaris werkt daarnaast aan een wetsvoorstel om de doelgroep banenafspraak nog verder uit te breiden. Hierdoor worden straks ook mensen in de WIA en WW die niet zelfstandig het minimum loon kunnen verdienen toegevoegd aan de doelgroep banenafspraak. Daarnaast is hij met het UWV in gesprek om de leeftijdsgrens te schrappen voor mensen die alleen met een voorziening het minimumloon kunnen verdienen, zodat ook mensen die op latere leeftijd een beperking krijgen meetellen.

Op de lange termijn wordt de ondersteuningsbehoefte van mensen met een arbeidsbeperking centraal gezet in plaats van het hanteren van strikte criteria. Belangrijke uitgangspunten hierbij zijn:

• Het benutten van kwaliteiten, vaardigheden en ontwikkelpotentieel.
• Duurzaamheid van werk, zodat onnodig wisselen tussen banen of uitkeringen wordt voorkomen.
• Financiële bestendigheid van het stelsel, inclusief uitvoeringskosten en maatschappelijke baten.
• Vereenvoudiging van de regeling, zodat ondersteunende instrumenten breed inzetbaar, transparant en geharmoniseerd zijn. Deze instrumenten worden afgestemd op de behoefte van de werkgever, zodat het vanzelfsprekender wordt om mensen met een arbeidsbeperking aan te nemen.
• Sociaal ontwikkelbedrijven als vangnet en springplank inzetten voor wie (nog) niet bij reguliere werkgevers terecht kan. 

Verder geeft Nobel aan dat er nog keuzes gemaakt moeten worden over het volgende:

• Afbakening van de doelgroep: van de huidige criteria tot mogelijk iedereen met een beperking of aantoonbare ondersteuningsbehoefte.
• Doelstelling: vastleggen van een concreet aantal banen en/of aanvullende afspraken met UWV en gemeenten.
• Motivatie van werkgevers: via positieve prikkels zoals bonussen en subsidies en/of negatieve prikkels zoals quotumheffing. 

Op weg naar een eerlijke inclusieve arbeidsmarkt

De voorgestelde bonusregeling lijkt sterk op de resultaatfinancieringsafspraken waar het Sociaal Innovatiefonds zich, in samenwerking met de arbeidsmarktregio’s, op richt. Uit een impactanalyse van het SIF blijkt namelijk dat de baten voor inclusiviteit niet eerlijk zijn verdeeld: de overheid profiteert meer van de banen die worden gerealiseerd dan de werkgevers zelf. Met resultaatfinanciering richt het SIF zich op het verbeteren van die balans. Ook de overheid zet met deze bonusregeling nu een stap om de verdeling eerlijker te maken.